Top

TMMOB İçmimarlar Odası Afet Durum Değerlendirme ile ilgili çalışma ön raporudur. Kamuoyuna ve Meslektaşlarımıza duyurulur.

 

AFET BÖLGESİ
(ADANA, ADIYAMAN, GAZİANTEP, OSMANİYE)
ÇALIŞMALARI RAPORU-14.02.2023

 

Kahramanmaraş merkezli olmak üzere 10 ilimizde, 06 Şubat 2023 tarihinde peş peşe gerçekleşen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler ve artçı sarsıntılar, büyük kayıp ve yıkımlara neden olmuştur. Gerçekleşen bu depremler sonrası ulaşılabilen bölgelere intikal eden Oda Başkanımız ve ekibi gerekli incelemeler gerçekleştirmiştir. Yapılan bu gözlemler ve tespitler aşağıda kısaca özetlenmiştir.

İlk olarak 10 Şubat tarihi saat 07.00’da Adıyaman iline ulaşılmış ve bunun yanı sıra bölgeye giriş yapılmadan güzergâh üzerinde bulunan Gaziantep-Adıyaman arasındaki ilçelere de uğranılmıştır. Yavuzeli, Araban ve Nizip ilçelerinde ve etrafındaki yol üzeri köylerde zemin sebebiyle depremin çok yıkım yaratmadığı gözlemlenmiştir. Adıyaman’a bağlı Besni ilçesine girilmiş ve ilçenin ücra köşelerindeki yıkımlar incelenilmiştir.

Kurtarma Çalışması yapan TTK ekibinden aldığımız bilgiler doğrultusunda 09 Şubat gecesinden bu yana yıkılan binalarda kurtarma çalışması yapılmış, bu çalışmalar doğrultusunda birçok cenaze ile karşılaşılmıştır. Bunun sonucu olarak da cadde üzerlerinde ceset torbaları görülmüştür. Besni ilçesinde birçok bina yıkılmış olmasına rağmen hiçbirinde kurtarma çalışması yapılmadığı, merkezde yer alan eski yapıların yanı sıra Gaziantep yolu çıkışına doğru yapılan yeni binalarda da yıkımlar olduğu gözlemlenmiştir.

Adıyaman ili girişinde yer alan köylere uğranılmış ve burada yıkımın ağır olmadığı ancak dağ tarafında konumlandırılan köylerde yer alan bina ve bu köylere ulaşım sağlayan yollarda da çok fazla yıkım, bozulma ve ölü olduğu belirtilmiştir. Bu köylerde de şehir merkezlerinde olduğu gibi insanların yapılara giremediği gözlemlenmiştir.

Adıyaman iline geçildiğinde afet merkezi olan valilik binasına ilerlerken, ara sokak ve ana caddede bulunan yolların hasar görmesi sebebiyle kullanıma kapalı olduğu görülmüştür. Ne yazık ki civarda bulunan binaların neredeyse %90 yıkılmış olmasına rağmen çalışmaların yetersiz olduğu gözlemlenmiştir. Valilik binasına ulaşıldığında ise yoğun kalabalık bir grup olarak gönüllü gelenler ve yardım isteyen halk ile karşılaşılmıştır. Arama ve kurtarma ekipleri de buradan görevlendirilmiş ve kurtarma ekipleri için valilik önünde çadırlar kurulmuştur. Ekipleri organize edebilecek bir yönlendirme bulunmadığı ve yurt dışından gelen kurtarma ekipleri için “tercüman” olmaması iletişim konusunda sorunların ortaya çıkmasına sebep olmuş ve bu sebeple insanların el kol işaretiyle anlaşmaya çalıştığı gözlemlenmiştir. 

Bölgede Antalya’dan gelen ve İçmimarlar Odası ile bağlantılı (Emrah Kaymak’ın koordinasyonunda) gönüllü kurtarma ekipleri ile görüşmeler yapılmıştır. Yapılan bu görüşmelerde yer alan 3-4 ekip; jeneratör dahil kurtarma ekipmanlarına sahip olduklarını, İstanbul’dan da çalışma arkadaşlarının da bölgeye gelmek üzere olduğunu, jeneratör, hilti, kazma, kürek vb. kurtarma ekipmanlarının olduğunu bu konuda eğitim aldıklarını ifade etmişlerdir. Bu kadar donanıma sahip olmalarına rağmen iki gündür afet kriz masasına gittiklerinde konuyla kimsenin ilgilenmediği tarafımıza iletilmiştir.

Valilik binasında yer alan kriz masasına gidildiğinde ise TMMOB heyeti olarak gelindiği tarafımızca belirtmesine rağmen, AFAD müdürünün birazdan geleceği bildirilip uzun süreler bekletildikten sonra ancak sadece bir itfaiye amiriyle görüşme sağlanabilmiştir. Zaman kaybetmemek adına TTK ekibinin koordinatörü olan ekip görevlisi aranarak görüşme ve değerlendirme talep edilmesine rağmen tarafımıza üniversitenin eğitim fakültesinde oldukları ve koordinasyonu buradan sağladıkları bilgisi iletilmiştir.

Gönüllü ekiplerin ulaşımları tarafımızca koordine edilerek TTK ekibiyle ile birlikte çalışmalarını sağlanmıştır. TTK ekibin ise kendilerine gelen bilgiler doğrultusunda ekiplerini görevlendirdiği gözlemlenmiştir. Maden mühendisi arkadaşımızın ise buraya geldiklerinde büyük bir organizasyonsuzluk karşılaştıklarını, 36 saat bekledikten sonra AFAD ile bu çalışmayı yürütemeyeceklerini anladıklarını bu nedenle üniversiteye gelip çalışmaları kendilerinin organize ettiklerini ifade etmiştir. İfadelerine ek olarak eğitim fakültesinin koordinasyon merkezi olarak kullanıldığını, dekanın bu konuda kendilerine yardımcı olduğunu, eğitim fakültesinin koridorlarında kurtarma ekibin yataklarının yer aldığı ve bir kısmının koridorda bir kısmının ise 3+3 karşılıklı sandalyeleri birleştirip kendilerine yatak yaptıklarını belirtmiştir.

Yapılan görüşmelerde araç sıkıntısı çektiklerini, hatta şoförü bulunmayan bir belediye otobüsünün İstanbul’dan gelen gönüllü kurtarma ekibinde bulunan bir arkadaşın zorla kapısını açıp, otobüsü çalıştırdığını ve ilerleyen günlerde ise otobüsü kullanmaya devam etmek zorunda kaldıkları ifadeleriyle karşılaşılmıştır. Ekipman sıkıntısı çektiklerini (jeneratör, hilti, tokmak, vb.) belirtmeleri üzerine bunlarla ilgili olarak Diyarbakır İKK (İl Koordinasyon Kurulu) ile iletişime geçip taleplerin sağlanması konusunda irtibat kurulmuştur. TTK’da yer alan ekibin de aynı şekilde organizasyon eksikliği ve araç bulma konusunda sorunlar yaşadığı tarafımıza iletilmiştir.
 
Adıyaman bölgesinde birçok yerde yıkılmış binalar olmasına rağmen hiç müdahale edilmediği, köylere hiç uğranılmadığı buna rağmen gönüllü kurtarma ekibinin valilik kriz binasının önünde görev bekledikleri ve ilgisizlik nedeniyle isyan ettikleri gözlemlenmiştir. Adıyaman’ın büyük ilçelerinden olan Gölbaşı ilçesinde de yıkımın ağır olmasına rağmen cumartesi günü itibariyle buradaki çalışmalara da son verildiği görülmüştür. Ayrıca bölgede TMMOB’nden gelen İMO heyeti ile ISIAS Oteli’nin önünde çalışmalar sürerken iletişim kurulmuştur. Burada KKTC’den gelen genç voleybol takımının olduğu ve hepsinin vefat ettiği belirtilmiştir. 

Yapının ise imar affından yararlandığı, bazı bölümlerinin kaçak olduğu ve yıkıma sebebiyet verecek yapısal şekilde tadilatlar yapıldığı belirtilmiştir. IMO Başkanımız Taner Yüzgeç yapı ve süreç ile ilgili geniş bilgi alışverişinde bulunulmuş, yapıdan kolon ve demir örnekleri alınmıştır.

Çalışmalarımıza devam ederken Adıyaman Belediye Başkanlığı binasının tamamen yerle bir olduğu ve hemen karşısında bulunan ve 2015 yılında projesine, 2020 yılında da de inşaatına başlanarak 2022 yılı Eylül ayında hizmete açılan Kommagene Kültür Merkezi’nin Avrupa Birliği Fonu ve kontrolünde yapıldığı, deprem standartlarına uygun olarak yapılan binanın depremde tek bir camı bile kırılmadığı tarafımızca gözlemlenmiştir.

Osmaniye’de İçmimarlar Odası temsilcisi üyemizle birlikte yapılan görüşmelerde, en büyük hasarın olduğu Esenler mahallesi ve Rahime hatun mahallelerinin olduğunu ifadeleri ile karşılaşılmıştır. Bunun üzerine gerekli incelemeleri yapmak için Esenler mahallesi istasyon caddesinde incelemeler yapılmıştır. İstasyon caddesinin her iki tarafında bulunan ve çoğunlukla on katlı binaların yıkıldığı, iki katlı binaların da ağır hasarlı olduğu görülmüştür. Özellikle incelemede bulunan caddenin hemen girişinde yoğun bir çalışma olduğu, on katlı iki blok ve 40 dairenin olduğu, yaklaşık 130 kişinin ikame ettiği, 4 kişinin kurtulduğu, 30 kişinin ölü olarak alındığı geri kalanlarında arandığı tespit edilmiştir. Yine yıkılmış bir binada arama çalışmasının yapıldığı, burada da üç kişinin canlı çoğunun ise ölü olarak çıkarıldığı, kalan üç kişinin de cesedinin arandığı görülmüştür.

Bir başka binanın hafriyatının üzerine çıkarak savcı eşliğinde bir heyetin araştırma ve inceleme yaptığı gözlemlenmiştir. TMMOB heyeti olduğumuzu belirterek yapılan incelemeler konusunda tarafımıza bilgi verilmesi talebinde bulunulmuştur. Ekipte mühendis olarak yer alan kişinin Alpaslan Türkeş üniversitesinde öğretim görevlisi olduğu, kolonlardan numune alınacağı belirtilmiştir. Aynı öğretim görevlisinin Türkiye’deki deprem mevzuatının Japonya’dan bile daha iyi olduğu ifadeleriyle karşılaşılmıştır. Bunun karşılığında ise tarafımızca mevzuatın kâğıt üzerinde kaldığı yapı denetimlerin ticarileştiği, tarafsız ve bağımsız denetimin olmadığı buranın zemininin bataklık olduğu, burada imar izninin iki kat iken 10 kata çıkarıldığı, yıkılan binaların özellikle bu yüksek katlı binalar olduğu, iki katlılarında hasarlı olduğu, buradaki yaşanan yıkımların da zeminin bataklık olmasına rağmen 10 kata çıkarılması ve imar değişiklikleri sebebiyle bu durumlarla karşılaşıldığı belirtilip bölgenin zemini konusunda bilgi istenildiğinde ise zeminin sıkıntılı olduğu aynı kişi tarafından tarafımıza iletilmiştir. Bu konuşmalardan sonra caddeye paralel binaların arka sıralarında yer alan binaların da cadde üzerinde gördüğümüz binalardan farklı olmadıkları tespitleri yapılmıştır. Binalarda mühendis ve teknikerlerin de yer aldığı ekiplerin ön hasar tespit çalışmaları yapıldığı gözlemlenmiştir.

Gaziantep merkezde yıkımın diğer bölgelere nazaran daha az olduğu fakat Islahiye, Nurdağı gibi ilçelerinde ise ölü sayısı ve yıkımın fazla olduğu gözlemlenmiştir. Cuma günü itibariyle ilk olarak Gaziantep sanayi bölgesine doğalgaz verildiği, ilerleyen günlerde ise konutlara kontrollü bir şekilde verileceği belirtilmiştir. 

Adana merkez ve Ceyhan hattında ise yıkımın fazla olmadığı gözlemlenmiştir. Birçok kentte insanların büyük çoğunlukta konutlarına giremediği veya şehri terk ettiği, köylere ve tek katlı yapılara sığınıldığı gözlemlenmiştir. Bölgede yakıt sorununun Adana-Gaziantep kısmında çeşitli kısımlarda çözülmeye başlandığı ama Adıyaman bölgesinde devam ettiği gözlemlenmiştir. Adana, Gaziantep ve Adıyaman İKK’larımızın koordine olduğu yoğun şeklide çalıştığı ve bölge illerden de destek sağlandığı gözlemlenmiştir. Kurumsal olması ve güven sağlaması sebebiyle başka kurum ve inisiyatiflerinde İKK çalışmalarına katkı veya yönlendirme yaptığı gözlemlenmiştir.

Genel olarak bölgede yardımların koordine edilmemesi sebebiyle gıda ve su yığınlarının oluştuğu, kontrolünün yapılmadığı, adil ulaşımın sağlanmadığı ve bu sebeplerle gıda güvenliği ve halk sağlığı problemlerinin kısa sürede ortaya çıkacağı gözlemlenmiştir.

Genel olarak bölgede AFAD her konuda geç ve yetersiz kalmıştır.
 
Sonuç olarak tespit edilen diğer nedenlere ilave olarak;

Niteliksiz siyaset, niteliksiz siyasetçi.

Niteliksiz eğitim, niteliksiz diploma,

Liyakatsiz atama, niteliksiz insanlar, vb.

Sahada çalışan iş makinalarının kontrolsüz bir şekilde çalıştığı ayrıca tespitlerimiz arasında bulunmaktadır.

Çalışan bu iş makinalarının yönlendirmelerinin kimler tarafından yapıldığı bilinmemektedir.
Müdahale süreçleri sıkıntılı ve tehlikeli bir şekilde sürmektedir.

TMMOB İçmimarlar Odası Yönetim Kurulu